Pracownicy Tramwajów Warszawskich w trakcie II Wojny Światowej

W naszym artykule przyjrzymy się wybranym pracownikom Tramwajów Warszawskich, którzy stawili czoła trudnym warunkom okupacji niemieckiej i wypełniali swoje obowiązki nie tylko jako pracownicy komunikacji miejskiej, ale także jako bohaterowie i ludzie dobrej woli.

Będziemy śledzić ich historie, wybierając te, które najlepiej ilustrują determinację, odwagę i poświęcenie, jakie przejawiali w trakcie wojennych lat.

Naszym celem jest przedstawienie tych niezwykłych osobowości, którzy stanowili nie tylko część historii Tramwajów Warszawskich, ale także część historii miasta i jego mieszkańców w jednym z najbardziej trudnych okresów w dziejach Polski. Przyjrzymy się ich codziennemu życiu podczas wojny, ich udziale w konspiracji, a także momentom, w których ich działania miały wpływ na losy Warszawy i jej mieszkańców.

Jan Ostrowski – znany również jako Janusz Ostrowski, pseudonim „Hart” , był tramwajarzem i dowódcą plutonu 323 w III Batalionie OW PPS na warszawskiej Woli. . Pracował jako elektryk i majster w Głównych Warsztatach Tramwajów Miejskich na Woli. Brał udział w walkach podczas powstania warszawskiego na Woli i Muranowie. Zmarł w wyniku odniesionych ran. Był członkiem Gwardii Ludowej WRN od 1939 roku. Zorganizował zamach na Alfreda Dehnela, niemieckiego naczelnika Warsztatów tramwajowych na Woli. Ciężko ranny 10 sierpnia, zmarł siedem dni później w szpitalu. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Walecznych. Otrzymał także Srebrny Krzyż Orderu Virtutti Militari.

Aleksander Nawrocki – Motorniczy na zajezdni „Muranów”, znany pod pseudonimem „Korba”, był członkiem Milicji PPS oraz uczestnikiem powstania warszawskiego. Pełnił funkcję strzelca w II Obwodzie „Żywiciel” (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej. Zginął tragicznie 9 sierpnia na wiadukcie Dworca Gdańskiego, niosąc meldunek ze Starego Miasta na Żoliborz.

Józef Noji – motorniczy tramwajowy, 10-krotny mistrz polski w biegach długodystansowych, olimpijczyk. Włączył się w konspiracyjną działalność podczas okupacji niemieckiej. Aresztowany przez Gestapo 18 września 1940 – trafił do więzienia na ulicy Pawiej. 23 lipca 1941 razem z 350 innymi więźniami został przewieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Pracował i przebywał w obozowej stolarni, a potem w bloku 11, zwanym blokiem śmierci. Zastrzelony 15 lutego 1943 pod „ścianą śmierci” przez trzech SS-manów. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych przez komendę główną Armii Krajowej 16 czerwca 1944, oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami przez Prezydenta RP na uchodźstwie 20 listopada 1944.

Janusz Okolski – pseudonim „Narbut”. Inżynier w elektrowni tramwajowej. Podczas okupacji niemieckiej komendant OPL terenu „Elektrownia”. Pracownik w Dyrekcji Tramwajów i Autobusów. Od 1939 roku działał w konspiracji w Oddziale Informacyjno-Wywiadowczym Komendy Głównej Armii Krajowej. Podczas powstania był porucznikiem Armii Krajowej – Grupy Bojowej „Krybar”. Wywieziony do obozu przejściowego w Pruszkowie, skąd uciekł. Odznaczony m. in.: Medalem Polska Swemu Obrońcy (za wojnę z bolszewikami w 1920 r.) oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami.

Józef Alojzy Ślązak – Konduktor tramwajowy stacji „Praga”. Należał do grupy konspiracyjnej w Tramwajach i wraz z rodziną aktywnie uczestniczył w wielu akcjach pomocy Żydom zamieszkującym warszawskie getto. Podczas powstania warszawskiego Józef i kilkudziesięciu innych tramwajarzy zostali deportowani do obozu koncentracyjnego we Flossenburgu, gdzie zmarł pod koniec 1944 roku. W roku 1942, małżeństwo Ślązaków przyjęło pod swoją opiekę półtoraroczną Gizę Alterwajn, którą żona wyniosła z getta warszawskiego. Gizę przedstawiano jako krewną, a tylko Ślązakowie znali jej prawdziwą tożsamość. Danuta zorganizowała dla niej fałszywe dokumenty na nazwisko Stefania Szymkowiak.

Dziękujemy tym i wielu innym pracownikom tramwajów, których postacie i dokonania w trakcie II wojny światowej nie zostały tutaj wspomniane, ale ich zasługi i bohaterska postawa będą na zawsze w naszej pamięci.